วันเสาร์ที่ 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2560

Enlarged pulmonary trunk

Pulmonary artery คือเส้นเลือดที่รับเลือดจากหัวใจล่างขวา (right ventricle) ไปแลกเปลี่ยนก๊าซที่ปอดดังรูปที่หนึ่ง
Link pulmonary artery 

ปกติเราเห็นจากภาพเอกซเรย์น้อยมาก คือตรงหยักที่สองของ mediastinum ดังรูปที่สอง


ดังนั้นกรณีที่มันใหญ่ (ไม่มีกรณีที่เล็กนะ) มันจะเห็นเงาหยักที่สองใหญ่ ดังกรณีตัวอย่างที่ทดสอบไปดังนี้ (รูปที่ 3)


มีภาวะหลายอย่างที่ทำให้ pulmonary trunk โตขึ้น ไม่ว่าจะเป็น ลิ้นของมันตีบ หรือแรงต้านทานในเส้นเลือดแดงปอดสูง หรือลิ้นหัวใจ mitral valve ตีบ เป็นต้น
ดังนี้หากดูภาพเอกซเรย์ทรวงอกแล้วเห็นเงาสีขาวถัดจาก aortic knob ลงมาโต ให้นึกถึงว่าอาจจะมี pulmonary trunk โต, หรือมีก้อนเนื้อบริเวณนี้ (เช่นต่อมน้ำเหลืองโต, เนื้องอก) ภาพคงจะแยกจากกันไม่ได้จนกว่าทำ  CT scan

อีกตัวอย่างของ pulmonary arterial hypertension

left hilar lymph node enlargement

Left hilar mass (มะเร็ง)

ปล. บางรูปต้องปะเป็นลิงค์ เพราะไม่อยากละเมิดลิขสิทธิ์เจ้าของภาพนะ เดี๋ยวโดนลบออก






Hidden areas in chest radiograph

รูปที่ 1 ต่อไปนี้ผิดปกติหรือไม่?
รูปที่ 1

ทีนี้ลองดูรูปที่ 2 (ปกติ)นี้
รูปที่ 2

แตกต่่างกันตรงไหน?

ลองสังเกตเงาด้านซ้ายของหัวใจแตกต่างกันไหม?

จะสังเกตว่ารูปที่ 1 มีเงาขาวฝ้าไม่เรียบเนียนเหมือนรูปที่ 3 ใช่หรือไม่?
รูปที่ 3
นี่คือ รอยโรคในปอดที่อยู่ด้านหลังหัวใจ อย่าลืมว่าภาพเอกซเรย์เป็นภาพ 2มิติ อวัยวะที่ซ้อนกันมันจะแสดงระดับความเข็มขาวดำที่เป็นสีผสมกันของอวัยวะ
ดูภาพ CT ข้างล่างนี้
รูปที่  4 ภาพ CT lung window ตัดผ่านบริเวณ ส่วนล่างของ Heart จะเห็นว่าในส่วนเส้นประสีแดงคือเนื้อปอดและเส้นเลือดในปอดปกติ

จะเห็นว่าด้านหลังของหัวใจยังมีเนื้อปอดอยู่ เวลาเอกซเรย์ปกติ ก็จะเห็นเงาเส้นเลือดปอดอยู่หลังเงาหัวใจ ดังรูปที่ 2 แต่ถ้ามีรอยฝ้าขาวเพิ่มขึ้นมามันก็จะไปบดบังเงาเส้นเลือดปอดที่อยู่หลังหัวใจ ดังรูปที่ 3

การอ่านภาพเอกซเรย์ทรวงอกมีจุดซ้อนเร้นที่ควรจะพิจารณาให้ละเอียดทุกครั้งดังต่อไปนี้ (ภาพที่ 5) เพราะว่าเป็นจุดที่ยังมีเนื้อปอดอยู่
รูปที่ 5 แสดง Hidden areas สำคัญๆ

สีฟ้า apical zones
สีเขียว hilar zones
สีส้ม Retrocardial zone
สี้ม่วง Zones below the dome of diaphragm

ตัวอย่าง รอยโรคในจุดซ่อนเร้น apical zone ดังรูปที่  6

รูปที่ 6 วงกลมสีส้ม มีรอยสีขาวด้านซ้ายของ apex ส่วนด้านขวาปกติ ผู้ป่วยคนนี้มี left upper lobe mass

ตัวอย่าง รอยโรคซ้อนทับกับเงาใต้ diaphragm ดังรูปที่   7
รูปที่ 7 pneumonia right lower lobe ซ้อนกับเงา upper abdominal organs (Liver, daphragm)


แถมภาพ anatomy ของ lungs มาให้ดูจะได้เข้าใจว่าเนื้อปอด (สีฟ้า) กินพื้นที่โอบล้อมบางส่วนของอวัยวะอื่นๆเข้าไปด้วย ลิงค์ lung anatomy